Na­še kul­tur­no pod­ne­blje če­sto je rav­no­du­šno pre­ma jed­noj zna­čaj­noj li­te­rar­noj vri­jed­no­sti ko­ja slo­vi kao ,,pu­to­pis”. Mi­ro­slav Đu­ro­vić je bio pje­snik i pu­to­pi­sac, pa i ove go­di­ne va­lja se pod­sje­ti­ti na ovog ve­li­kog knji­žev­nog stva­ra­o­ca Cr­ne Go­re, bo­e­ma, vje­či­tog sa­nja­ra i lju­bav­ni­ka. Nje­go­vi pu­to­pi­si su ko­ri­jen i iz­vor u svi­jet da­na – pu­to­pi­sa u Cr­noj Go­ri, gdje vri­je­di iz­re­ći na­po­me­nu, da taj li­te­rar­ni rad, ta vr­sta spi­sa­telj­stva uka­zu­je da je umjet­nost op­šta i jed­na, uni­ver­zal­na, da sun­ce ni­je svu­da isto, da ni ri­je­ke ni­je­su iste, gra­do­vi, ze­mlja i nad njom obla­ci, kul­tu­ra, spo­me­ni­ci...
Oda­bi­rom ka­rak­te­ri­stič­nih te­ma knji­žev­nik Mi­ro­slav Đu­ro­vić, či­nio je ko­rak da­lje, tra­ga­ju­ći za op­štim po­ja­va­ma, uni­ver­zal­nim te­ma­ma, su­bli­mi­ra­ju­ći kra­je­ve i lju­de u knji­ga­ma ,,Sun­ce ni­je isto” i ,,Ni­gdje do­ma”.
,,Ko ne pu­tu­je taj ne ži­vi”. Ži­vje­ti du­go i umri­je­ti mlad mo­žeš sa­mo pu­tu­ju­ći, za­pi­sao je u svo­jim pu­to­pi­si­ma Mi­ro­slav Đu­ro­vić. I pr­vu i dru­gu knji­gu Mi­ro­vih pu­to­pi­sa obi­lje­ža­va­ju ve­li­ka ime­na svjet­ske li­te­ra­tu­re. Tu su nji­ho­ve sud­bi­ne, tra­gič­no ži­vlje­nje i tra­gič­no ne­sta­ja­nje. Pi­sao je na svoj­stven na­čin o Je­se­nji­nu, Ma­ja­kov­skom, Lji­lji Brik, Ma­ri­ni Cvje­ta­je­voj, Pu­ški­nu, Go­go­lju, Blo­ku, Če­ho­vu, ne­iz­bje­žnom Lor­ki...
U nje­go­vim pu­to­pi­si­ma je či­tav je­dan neo­t­kri­ve­ni svi­jet lju­di i pod­ne­blja ko­je je po­ho­dio. Pri­sut­na je nje­go­va bo­ga­ta li­ri­ka, mi­sa­o­nost, mi­sao o ži­vo­tu i na­šem ne­sta­ja­nju. To su lir­ski ese­ji u ko­ji­ma ja­sno sa­gle­da­va­mo sud­bi­nu i ži­vot ve­li­kih pi­sa­ca i do­ga­đa­ja. Obi­la­ze­ći taj ru­ski pro­stor Mi­ro­slav je iz­nio niz pi­kant­nih, dra­go­cje­nih do­ga­đa­ja iz nji­ho­vog ži­vo­ta i stva­ra­nja. To su u stva­ri ese­ji o po­e­zi­ji, pje­sni­ci­ma, sud­bi­na­ma nji­ho­vog ži­vo­ta, što či­ni ve­o­ma in­te­re­sant­nu draž i oso­be­nost Mi­ro­ve pu­to­pi­sne pro­ze. Obje knji­ge po­sje­du­ju bo­ga­ti pod­sjet­nik ču­ve­nih pje­snič­kih ime­na, za­pis de­li­kat­nih ko­men­ta­ra o nji­ma, nji­ho­voj po­e­zi­ji, neo­bič­nim i čud­nim sud­bi­na­ma, lju­ba­vi­ma, sa­mo­u­bi­stvi­ma i dvo­bo­ji­ma.
U dru­goj knji­zi Mi­ro­slav ide ko­rak da­lje, du­blje pro­ni­če u sud­bin­ska zbi­va­nja lič­no­sti, li­te­ra­tu­re, isto­ri­je raz­li­či­tih ci­vi­li­za­ci­ja. Pu­tu­ju­ći od za­vi­ča­ja pre­ko Ma­đar­ske, Polj­ske, nje­go­ve vječ­ne Ru­si­je, Špa­ni­je, Ku­be i Grč­ke, ne­mir­ni duh Đu­ro­vi­ća je okom i sr­cem na svoj­stven na­čin opi­sao lju­de i pre­dje­le tih te­ri­to­ri­ja. Va­lja na­ve­sti pri­mi­jer upo­zna­va­nja glav­nog ju­na­ka He­min­gve­je­ve knji­ge ,,Sta­rac i mo­re” ko­ji či­ni sud­bin­sku pri­ču, sa pu­no do­sad, ne­po­zna­tih po­da­ta­ka. Na­i­me, či­ta­ju­ći nje­gov pu­to­pis ima se osje­ćaj da ste baš tu tog ča­sa pri­sut­ni i sve to vi­di­te svo­jim oči­ma.
Kroz nje­go­vo pe­ro te­ku vri­je­me i krv. Te­če ri­ječ čo­vjek, pi­sa­na ve­li­kim slo­vom, gro­blje gdje ne­ma mr­tvih, ku­ća i uli­ca kao mu­zej, te­če ri­ječ o oni­ma nje­mu slič­nim ne­smi­re­nja­ci­ma, vje­či­tim put­ni­ci­ma i lju­bav­ni­ci­ma. Tu je od­ziv no­vog pro­sto­ra u sa­zvuč­ju sa vre­me­nom, da­lji­ne i dav­ni­ne, zbi­va­nja, su­sret tra­di­ci­je i sa­da­šnjo­sti.
Sa­dr­žaj­ni okvir Đu­ro­vi­će­vog pu­to­pi­sa mo­že se od­re­di­ti u gra­ni­ca­ma po­zna­tog tro­u­gla: te­mat­sko-mo­tiv­ski, ge­o­graf­sko-pro­stor­ni i ži­vot­no-sud­bin­ski. Da­kle, sa­dr­žaj, pro­stor i lju­di od­re­đu­ju pu­to­pi­sno pod­ruč­je Mi­ro­sla­va Đu­ro­vi­ća, gdje mo­ti­vi, lič­nost i pod­ne­blje ima­ju vi­še umjet­nič­ke i ži­vot­ne vri­jed­no­sti od sa­me for­me nji­ho­vog iz­ra­za. Bez ob­zi­ra na po­je­di­nač­ne po­vo­de ove pu­to­pi­se tre­ba po­sma­tra­ti kao te­a­tral­nost nji­ho­ve sve­u­kup­no­sti, uz pot­pu­no po­što­va­nje sa­mo­stal­no­sti po­je­di­nih dje­lo­va.
Mi­lu­tin Mi­lan Lju­mo­vić, knji­žev­nik


Bi­o­gra­fi­ja
Mi­ro­slav Đu­ro­vić je ro­đen 1938. go­di­ne u Gri­ži­ci kod Ro­ža­ja. Umro je u Mo­skvi, u ju­lu 1989. go­di­ne. Za­vr­šio je Fi­lo­lo­ški fa­kul­tet u Be­o­gra­du. Pre­da­vao je u ne­ko­li­ko sred­njih ško­la, a bio je i di­rek­tor gim­na­zi­je u Ro­ža­ja­ma. Bio je ured­nik pro­gra­ma i v.d. di­rek­tor Re­pu­blič­kog cen­tra za kul­tur­no­u­mjet­nič­ku dje­lat­nost. Ra­dio je u Re­pu­blič­kom od­bo­ru SUB­NOR-a Cr­ne Go­re do smr­ti. Autor je ve­li­kog bro­ja knji­ga i do­bit­nih broj­nih na­gra­da i od­li­ko­va­nja za svo­je stva­ra­la­štvo.